ویژگی های ماهیان پرورشی
در این مجموعه، با مهم‌ترین نکات در مورد پرورش و تکثیر مصنوعی ماهی قزل‌آلا از جمله ویژگی‌های ماهیان پرورشی، روش تشخیص جنسیت، مراحل لقاح و شرایط محیطی لازم برای رشد و سلامت ماهی آشنا می‌شوید.
همه چیز درباره ماهیان پرورشی
ویژگی های ماهیان پرورشی
* ماهیان پرورشی باید سریع‌الرشد بوده و در دوران پرورش، به وزن متعارف مورد انتظار برسند.
* با ذائقه مردم منطقه متناسب بوده و بازارپسند باشند.
* علاوه بر مصرف غذای طبیعی، توانایی تغذیه از اقلام غذایی ارزان‌قیمت و مصنوعی را نیز داشته باشند.
* نسبت به شرایط نامناسب رژیم فیزیکوشیمیایی آب و تغییرات آن، مقاوم بوده و سازگاری نشان دهند.
* در برابر تورکشی، دست‌کاری و بیماری‌ها مقاوم باشند.
* توانایی تحمل شرایط متراکم و فوق‌متراکم را داشته باشند.
* امکان تکثیر انبوه آن‌ها وجود داشته باشد.
* امکان تهیه غذا و سایر نیازهای پرورش در منطقه فراهم باشد.
تشخیص جنسیت قزل‌آلا
مطلب بسیار مهم در پرورش و تکثیر ماهی قزل‌آلا این است که در ابتدا تعداد ماهیان خود را بدانیم؛ یعنی ما چه مقدار ماهی نر و چه مقدار ماهی ماده داریم. البته این در مورد کسانی صدق می‌کند که تمایل دارند خودشان تولید و تکثیر بچه‌ماهی را انجام دهند.
در ماهیان ماده، به علت میزان بسیار زیاد تخمک‌ها، شکم آن‌ها چاق‌تر و رنگ بدن آن‌ها روشن‌تر از نرها می‌باشد. در زمان باروری، اگر دست خود را روی شکم آن‌ها فشار دهیم، تخم‌ها بیرون خواهد آمد. این قضیه در ماهیان نر برعکس می‌باشد؛ ماهیان نر لاغرتر و پررنگ‌تر هستند و در زمان بلوغ، اگر با دست روی شکم آن‌ها فشار بیاوریم، اسپرم خارج می‌شود.
ماهی نر دارای فک پایین قلابی‌شکل و ماهی ماده دارای فک پایین صاف و بدون قلاب است. همچنین، باله مخرجی ماهی نر محدب و باله مخرجی ماهی ماده مقعر می‌باشد.
مراحل تکثیر مصنوعی قزل‌آلا
۱. ابتدا برای انجام عملیات تکثیر، باید مولدین نر و ماده قزل‌آلا ۴۸ ساعت قبل از تکثیر از غذا قطع شوند.
۲. در مرحله دوم، مولدین باید به‌آرامی و با دقت فراوان به سالن تکثیر منتقل شوند.
۳. ابتدا در یک وان، آب ریخته می‌شود، سپس مقداری داروی بیهوش‌کننده مانند MS222 یا پودر گل میخک با دُز مشخص در وان ریخته می‌شود. چند عدد ماهی مولد ماده را در داخل وان قرار می‌دهیم تا بیهوش شوند.
4. سپس مولدهای ماده را یکی‌یکی از وان بیرون آورده و بدن آن‌ها را به‌آرامی با حوله خشک می‌کنیم.
5. یک تشت خشک در زیر بدن مولد قرار می‌دهیم، سپس سر ماهی را بالا گرفته و با دست چپ ساقه دمی ماهی را می‌گیریم. آنگاه با دست راست، به‌آرامی و با دقت، از زیر باله سینه‌ای به سمت مخرج فشار وارد می‌کنیم و می‌کشیم. این کار را چند بار تکرار می‌کنیم تا تخم‌ها از بدن مولد خارج شوند.
6. برای انجام عملیات اسپرم‌کشی، چند عدد مولد نر را در داخل وان قرار می‌دهیم تا بیهوش شوند.
7. همانند عمل تخم‌کشی، عملیات اسپرم‌کشی را نیز از مولدین نر انجام می‌دهیم.
8. برای انجام عملیات لقاح، به ازای هر ۲ مولد ماده، از یک مولد نر استفاده می‌شود.
9. تخم‌ها در تشت نباید به هیچ وجه در معرض آب قرار گیرند.
10. در این مرحله، اسپرم ماهیان نر را روی تخم‌های داخل تشت می‌ریزیم.
11. با استفاده از پر بوقلمون، دست یا قاشق پلاستیکی، تخمک‌ها و اسپرم‌ها را با دقت و آرامی برای چند دقیقه مخلوط می‌کنیم.
12. پس از اطمینان از انجام لقاح، مقداری آب به ظرف حاوی تخم‌ها اضافه کرده و آن‌ها را شست‌وشو می‌دهیم. با چند بار شست‌وشو و تخلیه آب، مواد زائد و لخته‌های خون از ظرف خارج می‌شوند.
13. در مرحله بعد، حدود ۲ تا ۳ برابر حجم تخم‌ها آب به ظرف افزوده می‌شود تا تخم‌ها آب جذب کرده و خاصیت چسبندگی خود را از دست بدهند.
14. پس از گذشت حدود ۲ ساعت، تخم‌ها سفت می‌شوند. از این زمان تا حدود ۴۸ ساعت بعد که آغاز مراحل تکامل جنینی است، تخم‌ها نسبت به شوک‌ها و تکان‌های محیطی مقاوم می‌شوند. در این مرحله، تخم‌ها باید به سالن انکوباسیون منتقل شده و در داخل تراف‌ها قرار گیرند.
15. آب باید به‌صورت آرام و پیوسته، به مقدار مورد نیاز، در تراف‌ها جریان داشته باشد.
16. برای جلوگیری از رسیدن نور به تخم‌ها، روی تراف‌ها را با مقوا می‌پوشانیم.
17. پس از قرار گرفتن تخم‌ها در داخل انکوباتور، برای جلوگیری از رشد قارچ‌ها، تخم‌ها باید یک روز در میان با محلول مالاشیت گرین با غلظت ۱۲ میلی‌گرم در لیتر آب، به مدت کوتاه شست‌وشو داده شوند.
به‌طور کلی، برای پرورش ماهی قزل‌آلا، توجه به شرایط آبی، تغذیه و محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، استفاده از تجهیزات مدرن نظیر سیستم‌های فیلتراسیون، تهویه و کنترل دما می‌تواند موجب بهبود شرایط محیطی و رشد مطلوب تر ماهیان شود.